13 lutego 1895 roku dwaj Francuzi, bracia August i Louis Lumière, opatentowali urządzenie nazwane „kinematograf”. Jeszcze tego samego roku paryscy widzowie obejrzeli po raz pierwszy ruchome obrazy na publicznym pokazie. Chwilę wcześniej za Oceanem Thomas Edison opatentował swój kinetoskop, a w Warszawie Kazimierz Prószyński - pleograf. Reszta jest... historią kina.

Z jej pierwszych dziesięcioleci wybraliśmy filmy, które z jednej strony były kamieniami milowymi dla rozwoju X muzy, z drugiej – oddają temperaturę tamtych pionierskich czasów. Czasem to sztandarowe dzieła ich twórców („Człowiek z kamerą” Wiertowa czy „Narodziny narodu” Griffitha), czasem są interesujące dla współczesnych jako ciekawy dialog z tu i teraz („Imigrant” Chaplina).

Tytuły te udowadniają także, że kino od swojego zarania było różnorodne: wielogatunkowe i transgraniczne. Gdy bracia Lumière kładli podwalili pod dzisiejszy reportaż i dokument, równolegle, również we Francji, swoje filmy kręcił „mag ekranu” Georges Méliès, prekursor współczesnego kina fantasy i science fiction. Z kolei czasy komedii Chaplina i Keatona to również czas rozwoju niemieckiego ekspresjonizmu. A obok wysumblimowanych dzieł artystycznych, powstawały już wtedy dzieła stricte propagandowe. Owa wielotorowość towarzyszy „najważniejszej ze sztuk” do dziś.

Iwona Cegiełkówna, miesięcznik „KINO”